Największe wyrównanie płac w historii: Wojny światowe zrobiły to za norweski rząd – pensje przed i po wojnach światowych
Na początku XX wieku Norwegia była krajem ogromnych różnic płacowych. Dyrektor przemysłowy mógł zarabiać tyle, ile pięć pracownic biurowych razem wziętych, a nauczyciel – zaledwie połowę pensji urzędniczego kierownictwa. Jednak dwie wojny światowe nieoczekiwanie wyrównały zarobki bardziej niż jakiekolwiek reformy społeczne tego okresu.
SSB, publikując w 1999 r. analizę autorstwa Hege Roll-Hansen, pokazał zaskakujący obraz: zarówno po I, jak i II wojnie światowej Norwegia znalazła się w stanie ekonomicznego wyjątkowego, który doprowadził do gwałtownego zmniejszenia różnic płacowych.
Norweskie pensje przed i po wojnach światowych
Sekretarz SSB (Norweskiego Urzędu Statystycznego) był członkiem Departamentalnej Komisji Płacowej powołanej przez Ministerstwo Finansów w 1926 r. Komisja miała zbadać poziom wynagrodzeń w różnych sektorach po burzliwych latach wojennych i okresie drożyzny. Ministerstwo było szczególnie zainteresowane rozwojem płac w sektorze państwowym. Analiza wykazała, że rosły one wolniej niż wynagrodzenia w sektorze prywatnym i komunalnym, a w 1926 r. nadal nie osiągnęły poziomu z 1914 r. To obniżenie relacji płac urzędników państwowych do płac w innych sektorach stało się jedną z najważniejszych długofalowych konsekwencji inflacyjnej „drogiej epoki”.
Największe wyrównanie płac w historii
W 1921 r. zdecydowanie najlepiej wynagradzani byli dyrektorzy przedsiębiorstw przemysłowych. Ich średnia płaca była o 50 proc. wyższa niż w bankowości i ubezpieczeniach, dwukrotnie wyższa niż w handlu i żegludze oraz niemal dwukrotnie wyższa od najwyższego wynagrodzenia w sektorze państwowym – pensji dyrektora generalnego kolei państwowych.
Różnice między najwyższymi a najniższymi płacami były uderzające. Najgorzej opłacane były pielęgniarki zatrudnione przez samorządy – poniżej 2 000 koron rocznie. Niskie wynagrodzenia dotyczyły typowych zawodów kobiecych: telefonistki i pracownice biurowe zarabiały ok. 3 500 koron rocznie. Mężczyźni pracujący jako urzędnicy, ekspedienci czy magazynierzy otrzymywali nieco więcej. W przedziale 5 000–6 000 koron mieścili się nauczyciele, woźni i pierwsi asystenci w ministerstwach. Dyrektor departamentu zarabiał dwukrotnie więcej, podobnie jak kierownicy działów w sektorze prywatnym. Profesorowie otrzymywali nieco ponad dwukrotność nauczycielskich pensji, a szef departamentu – niemal trzykrotność.
Porównywanie tych danych ze współczesnością jest trudne, ale wyraźnie widać, że rozpiętości płacowe – nie licząc najwyższych wynagrodzeń menedżerskich – znacząco się zmniejszyły. W 1996 r. urzędnik departamentu zarabiał 60 proc. pensji dyrektora, podczas gdy w 1921 r. było to tylko 30 proc. Nauczyciel szkoły średniej zarabiał ok. 85 proc. pensji dyrektora, profesor 120 proc. W 1921 r. profesor otrzymywał 120 proc., lecz nauczyciel jedynie połowę, a woźny 40 proc. pensji dyrektora. Inżynierowie zawsze zarabiali dobrze – w 1921 r. przeciętny główny inżynier w prywatnej firmie otrzymywał 1,5 pensji dyrektora departamentu, a w 1996 r. wynagrodzenie inżyniera było o 70 proc. wyższe.
W 1921 r. pensja głównego inżyniera odpowiadała pięciokrotności wynagrodzenia pracownicy biurowej, w 1996 r. – nieco ponad dwukrotności.
Wspieraj Radio Wataha
Autor zestawienia danych: Hege Roll-Hansen
Publikacja Norweskiego Urzędu Statystycznego: 22 kwietnia 1999 r.
Źródła: Innstilling fra Den Departementale Lønnskomité … Oslo 1926 (załącznik I do St.prp. 75, 1927).
Wspieraj Radio Wataha to nasz wspólny głos w Norwegii , nasz Vipps: 696837
Źródło: SSB, Zdjęcie: Wilse, Anders Beer/Norge, Oslo – Karl Johans gate/Archiwum Miejskie Oslo
Przeczytaj również: Rozbito międzynarodową grupę przestępczą w Oslo: Polacy wśród zatrzymanych
