Wyspa Jan Mayen jest częścią Królestwa Norwegii. Poznajmy Norwegię.

Zapewne większość z nas wie jak wygląda Norwegia i jaki kształt ma ten kraj. Najpewniej większość wie, że Svalbard to norweski archipelag położony w Arktyce. Svalbard, który znajduje się około 600 km na północ od półwyspu skandynawskiego, mniej więcej w połowie drogi między Norwegią kontynentalną a biegunem północnym. Największą wyspa tego archipelagu jest Spitsbergen. Nazwa Svalbard jest pochodzenia nordyckiego i jest interpretowana jako „chłodna strona” lub „zimne wybrzeże”.

Gdzieś między Norwegią, Islandią i Grenlandią z aktywnym wulkanem

Dzisiaj jednak zajmiemy sie inną częścią Norwegii o której zapewne słyszało niewielu. To norweska wyspa polarna położona gdzieś między Norwegią, Islandią i Grenlandią, nazywa się Jan Mayen. Wyspa ta znajduje się dokładnie 550 kilometrów na północny wschód od Islandii, 500 kilometrów na wschód od Grenlandii i 1000 kilometrów na zachód od Norwegii kontynentalnej. Powierzchnia jej wynosi 377 kilometrów kwadratowych. Prawie całe Jan Mayen jest chronione jako rezerwat przyrody. Rezerwat obejmuje obszar lądowy 375 kilometrów kwadratowych i obszar morski 4315 kilometrów kwadratowych.

Przeczytaj również: Koniec ery benzyny i diesla? – Elektryczna rewolucja zmienia norweskie drogi

Na wyspie brakuje portu, można się tam dostać jedynie transportem lotniczym

Książę koronny Haakon odwiedził wyspę w lutym ubiegłego roku. Minęło wtedy prawie 44 lata, odkąd jego rodzice, wtedy książęca para, Harald i Sonja, byli na wyspie w 1976 roku. Na wyspie brakuje portu, można się tam dostać jedynie transportem lotniczym. Wyspa nie ma jednak stałych mieszkańców. Przebywa na niej jedynie obsługa stacji radiowej i meteorologicznej. 19 listopada 2010 królewskim dekretem norweskiego Ministerstwa Środowiska wyspa Jan Mayen wraz z wodami przybrzeżnymi w promieniu 12 mil morskich została przekształcona w rezerwat przyrody. Powołany rezerwat ma na celu ochronę unikalnej przyrody wyspy, jak również służyć ochronie wód przybrzeżnych przed ewentualną eksploatacją złóż roponośnych mogących zniszczyć jej naturalne środowisko.

Zmiana statusu wyspy wiąże się również z ograniczeniem ruchu turystycznego. Z rezerwatu został wyłączony jedynie obszar pasa startowego jedynego na Jan Mayen lotniska oraz obszaru stacji meteorologicznej Wizyty na wyspie maja ograniczenia. Należy wystąpić o zezwolenie na pobyt na wyspie. Jednak takie zezwolenie (dla osób innych niż upoważniony personel) jest udzielane tylko na krótkie pobyty (to tylko jeden tydzień). Na wyspie zabrania się obozowania lub biwakowania osobom innym niż upoważniony personel. Istnieją również odrębne zasady dotyczące pobytu cudzoziemców na wyspie.

Na wyspie znajduje się najbardziej wysunięty na północ aktywny wulkan na świecie, Beerenberg

Krater tego wulkanu ma 1,4 kilometra szerokości, 200-300 metrów głębokości i jest wypełniony lodem. Do ostatniej, niewielkiej erupcji doszło w styczniu 1985 roku. Beerenberg to również jedna z najwyższych gór Norwegii wynosząca sie na wysokość 2277 metrów nad poziom morza. Na wyspie maja również miejsce trzęsienia ziemi. Najsilniejsze zarejestrowane w Norwegii trzęsienie ziemi miało miejsce w nocy 9 listopada 2018 r. i miało siłę 6,8 w skali Richtera.

Wyspa Jan Mayen mogła zostać odkryta już w czasach Wikingów. Skąd się wzięła nazwa wyspy?

Wyspa Jan Mayen mogła zostać odkryta już w czasach Wikingów. W latach 1608–1612 musiała być widziana przez kilku wielorybników i żeglarzy i nadawano jej różne nazwy, ale pierwsze wiarygodne dowody pochodzą z 1614 roku, kiedy to angielski kapitan John Clarke zobaczył wyspę i nazwał ją Isabella. W tym samym roku na wyspę przybyły trzy holenderskie statki, wtedy wyspa ostatecznie otrzymała nazwę od imienia kapitana Jana Jacobsa Maya van Schellinkhouta.  XIX w. miało tam miejsce kilka krótkich wizyt dokonanych przez naukowców, w tym Norweskiej Ekspedycji na Morze Północne w 1877 roku.

Jednak pierwszą dużą ekspedycją naukową był wkład Austro-Węgier w Pierwszy Międzynarodowy Rok Polarny 1882–1883. Wtedy 14 mężczyzn mieszkało na wyspie przez 13 miesięcy i przeprowadziło jej szczegółowe badania. Na początku XX wieku zimujący Norwegowie polowali na lisy polarne i od czasu do czasu prowadzono połowy śledzia. W 1921 roku inżynier Hagbard Ekerold założył pierwszą stację meteorologiczną na wyspie w zatoce Jameson.

Jak wyspa Jan Mayen stała się częścią Norwegii?

Była jedyną częścią Królestwa Norwegii całkowicie pod kontrolą rządu norweskiego na uchodźstwie.

Części wyspy Jan Mayen została zajęta w imieniu Norwegii przez Instytut Meteorologiczny w 1922 r., a następnie cała wyspa w 1926 r. Wyspa Jan Mayen został poddany 8 maja 1929 r. zwierzchnictwu Norwegii na mocy postanowienia królewskiego i na mocy prawa z 27 lutego 1930 r. stała się częścią królestwa. Po wybuchu II wojny światowej personel stacji meteorologicznej został zabrany przez norweski okręt wojenny, a system radiowy został zniszczony we wrześniu 1940 r. W listopadzie 1940 r. alianckie siły morskie uniemożliwiły Niemcom próbę wylądowania na wyspie.

Dołącz do Watahy – włącz Radio Wataha

W marcu 1941 r. Wylądowało na Jan Mayen 13 żołnierzy norweskich. Garnizon i lepiej chroniona stacja meteorologiczna zostały zbudowane w Jøssingdalen na środku wyspy. W czasie wojny norweski garnizon liczył do 52 ludzi. Jan Mayen był jedyną częścią Królestwa Norwegii, która była całkowicie pod kontrolą rządu norweskiego na uchodźstwie, nie dostała się pod okupację niemiecką. W 1960 r. zbudowano lądowisko ułatwiające transport na wyspę. Od sierpnia 1994 roku administrowana jest z Oslo za pośrednictwem gubernatora prowincji Nordland, w praktyce władzę przekazano komendantowi stacji wojskowych służb łączności.