Dzisiaj Polska i Polacy na całym świecie obchodzą święto upamiętniające przyjęcie w 1791 r. Konstytucji. Wtedy to Sejm Czteroletni przyjął ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Ustawa Rządowa była pierwszą w Europie i drugą w świecie nowoczesną ustawą zasadniczą, która wprowadzała w Polsce monarchię konstytucyjną, jakiej większość państw europejskich doczekała się dopiero w wieku następnym. Uchwalenie Konstytucji po długich debatach
i sporach na Sejmie Wielkim zostało uznane za ważne wydarzenie w ówczesnej prasie europejskiej oraz wśród elit politycznych. Było przykładem pokojowych przekształceń ustrojowych, zwłaszcza na tle wydarzeń w ogarniętej rewolucją Francji.
Oryginały dokumentu w Archiwach Państwowych
W Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie przechowywane są trzy unikatowe oryginalne egzemplarze Konstytucji 3 Maja. Tekst z Tzw. Metryki Litewskiej z podpisami marszałków sejmu, został ocalony przed zniszczeniem przez Rosjan w Bibliotece Królewskiej. Egzemplarz z Archiwum Publicznego Potockich przechowali w ukryciu przedstawiciele tego rodu. Trzeci egzemplarz Konstytucji jest częścią obszernego, liczącego 25 tomów Archiwum Sejmu Czteroletniego. Zbiór ten, zabezpieczony przez jednego z sekretarzy sejmowych, Antoniego Siarczyńskiego, trafił w 1808 r. do Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie,
a po rozwiązaniu tej instytucji w 1832 r. wywieziono go do Rosji, skąd powrócił do Polski w ramach rewindykacji archiwaliów dopiero w 1964 r. Ponadto w AGAD zachował się urzędowy druk tekstu Ustawy Rządowej z formułą wpisu do akt grodzkich warszawskich, potwierdzony pieczęcią i podpisem pisarza grodzkiego.
Dzisiaj narodowe święto
Pomimo tego, że dokument ten został podpisany 233 lat temu, bezsprzecznie nadal niesie on wiele uniwersalnych przesłań. Jest również wzorem konsensusu między zwaśnionymi politycznymi stronami. Jej twórcy wykazali się wyobraźnią oraz długofalowym myśleniem i działaniem dla dobra kraju. Konstytucja 3 Maja była silnym impulsem pobudzającym społeczną świadomość potrzeby zmian w funkcjonowania państwa, dawała też nadzieję na reformy. była cywilizacyjnym osiągnięciem obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ważną kartą wspólnej historii Polski i Litwy. Stała się też wzorem dla innych państw.
Ten dokument możliwił sprawne działanie Sejmu, z którego usunięto “liberum veto”. Wprowadzono również głosowanie większością, a decyzje Sejmu nie mogły być już kwestionowane przez sejmiki.
KONSTYTUCJA 3 MAJA – NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W PRAWIE
Konstytucja wprowadzała:
- trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą,
- ograniczała immunitety prawne oraz przywileje szlachty zagrodowej, co miało na celu zapobieżenie możliwości przekupstwa biednego szlachcica przez agentów obcego państwa.
Źródło: gov.pl , Zdjęcie: Kancelaria premiera
Polub nas na facebooku i udostępnij innym nasz post
Dołącz do Watahy – włącz Radio Wataha
