NORSK TEKST NEDENFOR
Paulina Bisztyga o CHVOST: od krakowskiego archiwum po norweskie reflektory
Autorka: Urszula Konarzewski
Foto: Iconic Photography / Alek Nowak
Spotkanie z Pauliną Bisztygą szybko uświadamia, że CHVOST to coś więcej niż kolejny projekt crossoverowy – to świadomy eksperyment głęboko zakorzeniony w autentycznej tradycji. Pomysł zrodził się w archiwum Radia Kraków, gdzie Paulina odnalazła nagrania lokalnych „grup śpiewaczych” z lat 80. – pieśni, które nigdy wcześniej nie wyszły poza środowisko wiejskie i rodzime przeglądy muzyki ludowej. Pracując z Pawłem Pruskim (Minoo), postanowiła połączyć tę „giętką materię” ludowych tekstów z elektroniką, by pokazać, że opowieści o miłości, zdradzie czy codziennych troskach są ponadczasowe i uniwersalne.
– Chciałam, by te melodie brzmiały dzisiaj tak samo aktualnie jak wtedy, gdy śpiewały je kobiety przy pracy – tłumaczy Paulina. – Starałam się zachować oryginalną gwarę, ale śpiewam je w swoim stylu, bo nie jestem gawędziarką, lecz wokalistką. Ważne było dla mnie, by nie udawać, a jedynie oddać esencję tych pieśni.
Za projekty na żywo duet zebrał entuzjastyczne recenzje m. in. podczas 23. Festiwalu Filmu Niemego w Krakowie organizowanego przez Fundację Dla Kina oraz Kino Pod Baranami, gdzie miał swoją premierę, jak i podczas przeglądu kina polskiego w Słupsku. Czy to w słynnym krakowskim kinie, czy w kameralnym kinie Rejs każdy akord zagrany przez CHVOSTA na nowo ożywiał ukraiński niemy film „Chleb” z 1929 roku. Ich muzyka wydatnie podkreślała rytm akcji na ekranie, innym razem wprowadzając nieoczekiwany kontrast lub improwizację wobec obrazu. Za każdym razem było to inne doświadczenie.
Jesienią 2023 roku CHVOST zagościł na festiwalu POLSKE FILMDAGER w Norwegii (Fredrikstad), który jest przestrzenią spotkań Polaków, Norwegów i Ukraińców. Jak wspomina Paulina, było to dla niej wyjątkowe przeżycie. „Po raz pierwszy poczułam, że polskie pieśni mogą nieść otuchę – zwłaszcza tam, gdzie mieszka spora społeczność ukraińska. Panie płakały, wspominając dzieciństwo na wiosce, bo krajobrazy i historie z filmu idealnie rezonowały z ich wspomnieniami.”
To doświadczenie udowodniło, że tradycja ludowa potrafi przekraczać geograficzne i językowe granice. Paulina podkreśla, że kluczem jest szacunek do materiału źródłowego oraz szczerość przekazu, które pozwalają dotknąć uniwersalnych emocji.
Dziś CHVOST planuje kolejne koncerty i współprace – marzeniem Pauliny jest koncert z Mari Boine, legendą nordyckiego folku, której muzykę zna i ceni od lat 90. Zespół nie zamyka się jednak tylko na zaproszenia od wielkich nazwisk; dla nich ważne jest, by każda nowa kooperacja, czy to z mistrzem gitary mikrofonowej z Turcji, czy z perkusistą z Syrii, świadczyła o jednym – etniczna muzyka to jeden żywy organizm, który nieustannie się rozwija.
Jeśli szukasz dźwięków, które przenoszą między epokami, a jednocześnie brzmią świeżo, zwróć uwagę na CHVOST. Ich występy to lekcja, że przeszłość i przyszłość mogą współistnieć w tej samej chwili, tworząc coś zupełnie niepowtarzalnego.
Paulina Bisztyga om CHVOST: fra Kraków-arkivet til rampelyset i Norge
Forfatter: Urszula Konarzewski
Et møte med Paulina Bisztyga gjør det raskt klart at CHVOST er noe mer enn et annet crossover-prosjekt – det er et bevisst eksperiment dypt forankret i autentisk tradisjon. Ideen ble født i arkivet til Radio Kraków, hvor Paulina fant opptak av lokale «sanggrupper» fra 1980-tallet – sanger som aldri tidligere hadde nådd utenfor det landlige miljøet og de lokale folkemusikkanmeldelsene. I samarbeid med Paweł Pruski (Minoo) bestemte hun seg for å koble denne «fleksible substansen» av folketekster med elektronikk, for å vise at fortellinger om kjærlighet, utroskap og dagligdagse bekymringer er tidløse og universelle.
– Jeg ville at disse melodiene skulle høres like aktuelle ut i dag som de gjorde da de ble sunget av kvinner på jobb – forklarer Paulina – Jeg prøvde å bevare den opprinnelige dialekten, men jeg synger dem i min egen stil, fordi jeg ikke er en historieforteller, men en sanger. Det var viktig for meg å ikke late, men bare fange essensen av disse sangene.
Duoen fikk entusiastiske anmeldelser for sine live-prosjekter, bl. a. under den 23. Stumfilmfestivalen i Kraków, arrangert av Fundacja Dla Kina og Kino Pod Baranami, hvor prosjektet hadde sin premiere, samt under en visning av polsk film i Słupsk. Enten i den berømte kinoen i Kraków eller i den intime kinoen Rejs, hver akkord spilt av CHVOST ga nytt liv til den ukrainske stumfilmen «Brød» fra 1929. Musikken deres understreket tydelig rytmen i handlingen på skjermen, andre ganger introduserte den en uventet kontrast eller improvisasjon i bildet. Hver gang var det en ny opplevelse.
I høsten 2023 gjestet CHVOST festivalen POLSKE FILMDAGER i Norge (Fredrikstad), som er en møteplass for polakker, nordmenn og ukrainere. Som Paulina minnes, var det en unik opplevelse for henne. «For første gang følte jeg at polske låter kan gi trøst – spesielt der det bor et stort ukrainsk samfunn. Kvinnene gråt da de minnet tilbake på barndommen på landsbygda, fordi landskapene og historiene i filmen resonnerte perfekt med deres minner.»
Denne opplevelsen viste at folketradisjon kan krysse geografiske og språklige grenser. Paulina understreker at nøkkelen er respekt for kildematerialet og ærlighet i formidlingen, som gjør det mulig å berøre universelle følelser.
I dag planlegger CHVOST flere konserter og samarbeid – Paulinas drøm er å holde konsert med Mari Boine, en legende innen nordisk folkemusikk, hvis musikk hun har kjent og verdsatt siden 90-tallet. Imidlertid begrenser bandet seg ikke bare til invitasjoner fra store navn; for dem er det viktig at hvert nytt samarbeid, enten det er med en mester på mikrofon-gitar fra Tyrkia eller en trommeslager fra Syria, vitner om én ting – etnisk musikk er en levende organisme som stadig utvikler seg.
Hvis du leter etter lyder som tar deg med gjennom tidsepoker, men samtidig høres friske ut, legg merke til CHVOST. Deres opptredener er en påminnelse om at fortiden og fremtiden kan eksistere
