Wraz z początkiem świątecznego sezonu restauracje i sklepy zatrudniają tysiące młodych ludzi w ich pierwszej pracy. Inspekcja Pracy przypomina, że choć przedświąteczny pośpiech sprzyja dodatkowym zleceniom, to każdy początkujący pracownik ma konkretne prawa — od jasnej umowy po odpowiednie szkolenie i bezpieczne warunki pracy.

W okresie przedświątecznym wiele branż potrzebuje dodatkowych pracowników, a dla wielu młodych osób taka dodatkowa praca jest ich pierwszym kontaktem z rynkiem pracy.

– Pracodawca ma duży obowiązek odpowiednio przyjąć nowych, młodych pracowników oraz nauczyć ich zarówno ich praw, jak i obowiązków – podkreśla Trine Hammer, starsza doradczyni w Inspekcji Pracy (Arbeidstilsynet).

– Dodatkowo zachęcamy młodych pracowników, aby dokładnie zapoznali się z umową o pracę, którą otrzymują. Nie bój się pytać pracodawcy, jeśli coś jest niejasne. Warto też omówić umowę z kimś innym przed podpisaniem – z rodzicami, znajomymi lub osobami, które mają już doświadczenie zawodowe.

Wspieraj Radio Wataha

Sprawdź swoje prawa i nie podpisuj niczego, zanim tego nie przeczytasz

Dziesięć przydatnych wskazówek dla nowych pracowników z Arbeidstilsynet:

1. Masz prawo do pisemnej umowy o pracę

Każdy pracownik – niezależnie od tego, czy ma stałe zatrudnienie, pracę tymczasową czy jest pracownikiem dorywczym – musi otrzymać umowę na piśmie.

Umowa powinna zawierać m.in.:
• czas pracy
• tytuł i wymiar stanowiska
• ustalone wynagrodzenie
• wysokość dodatku za nadgodziny
• okres wypowiedzenia
• długość przerw

Pracodawca musi przesłać umowę jak najszybciej, najpóźniej tydzień po rozpoczęciu pracy (jeśli zatrudnienie trwa ponad miesiąc), a jeżeli trwa krócej – najpóźniej w pierwszym dniu pracy.

Dokładnie przeczytaj umowę i pytaj, jeśli coś budzi wątpliwości.

2. Powinieneś wiedzieć, kiedy i ile masz pracować

Pracodawca musi poinformować Cię o grafiku pracy jak najszybciej, najpóźniej dwa tygodnie przed zmianą. Dotyczy to także zmian w grafiku.

Zwróć uwagę, czy jesteś zatrudniony na stanowisku o określonym wymiarze godzin, czy jako pracownik dorywczy (tilkallingsvikar).
• Jako pracownik dorywczy możesz decydować, czy przyjmujesz proponowane zmiany.
• W przypadku stałego lub czasowego stanowiska o określonym wymiarze – masz obowiązek pracować zgodnie z grafikiem.

3. Możesz mieć prawo do płacy minimalnej

W Norwegii nie ma ogólnej płacy minimalnej, ale dziewięć branż ma ustawowo określone stawki godzinowe. Jedną z nich są noclegi i gastronomia.

Jeśli pracujesz w branży z płacą minimalną, sprawdź stawki i upewnij się, że dostajesz właściwe wynagrodzenie.

4. Masz prawo do zapłaty za nadgodziny

Za pracę przekraczającą normalny czas pracy przysługuje dodatek za nadgodziny – co najmniej 40% ponad stawkę godzinową.

5. Jeśli pracujesz ponad 5,5 godziny, masz prawo do przerwy

Przy pracy powyżej 5,5 godziny należy Ci się co najmniej jedna przerwa.
Przy dniu pracy trwającym minimum 8 godzin przerwy muszą łącznie wynosić co najmniej 30 minut.

Jeśli musisz pozostać na stanowisku w czasie przerwy lub nie ma odpowiedniego pomieszczenia, przerwa liczy się jako czas pracy.

Przeczytaj również: Czy to tak wygląda „specjalny” związek z Europą? Norwegia zaskoczona decyzją UE

6. Masz prawo do odpowiedniego szkolenia

Pracodawca musi zapewnić Ci szkolenie, które pozwoli wykonać pracę bezpiecznie i poprawnie. To ważne dla Twojego zdrowia i bezpieczeństwa.

7. Pracodawca musi ocenić ryzyko związane z Twoją pracą

Wszystkie zagrożenia w środowisku pracy muszą być przeanalizowane.
Jeżeli np. pracujesz samodzielnie, pracodawca musi ocenić ryzyko i upewnić się, że masz bezpieczne warunki.

8. Pracodawca musi zapobiegać molestowaniu seksualnemu

Molestowanie seksualne występuje niestety częściej w sezonie julebord, zwłaszcza w branży hotelarsko-gastronomicznej.

Pracodawca jest zobowiązany do oceny ryzyka i wprowadzania odpowiednich środków ochronnych. Wszyscy pracownicy – również dorywczy – muszą mieć jasne instrukcje dotyczące postępowania.

9. Możesz zwrócić się o pomoc do pełnomocnika ds. BHP (verneombud)

Każda firma zatrudniająca pięć osób lub więcej musi mieć przynajmniej jednego pełnomocnika ds. BHP. Możesz zwrócić się do niego w sprawach dotyczących środowiska pracy.

Warto skontaktować się z nim już na początku pracy.

10. Pamiętaj o świadectwie pracy