Wataha.no
Wyślij raport Radio TV Twoje konto

Czym były Dziady? To coś więcej, niż lektura!

Dodaj do ulubionych
Oceń artykuł
Oceń artykuł

Aktualnie Dziady kojarzone są głównie z cyklem dramatów pióra Adama Mickiewicza. Warto jednak wiedzieć, że nasz narodowy wieszcz inspirował się prawdziwymi obrządkami, które jeszcze w XIX wieku były kultywowane m.in. na Podlasiu. Czym one były i czy są związane z Uroczystością Wszystkich Świętych?

Dziady – co to było?

Dziady to przedchrześcijański obrzęd zaduszny. Jego istotą było obcowanie żywych i umarłych. Wiązało się z nawiązywaniem relacji pomiędzy żyjącymi, a duszami zmarłych przodków. Według dawnych wierzeń, dusze okresowo powracały do swoich dawnych siedzib, w których rezydowały za życia.

Czytaj również: Święto Zmarłych czy Wszystkich Świętych? >>>

Przodków, czyli dziadów, uważano za opiekunów w sferze płodności i urodzaju. To dlatego starano się zyskać ich przychylność, ponieważ miało to zaprocentować w przyszłości. Sama nazwa Dziady obowiązywała głównie na terenach Podlasia, Polesia, a także Rosji i Ukrainy. W praktyce jednak zwyczaj ten obowiązywał w całej Polsce pod różnymi nazwami, np. pominki, przewody, radecznica czy zaduszki. Praktyki te były powszechne zarówno wśród Słowian, Bałtów, jak i wszystkich kulturach europejskich oraz pozaeuropejskich (np. w Meksyku).

Kiedy obchodzono Dziady?

Dziady były obchodzone dwa razy w roku w następujących dniach:

  • na początku wiosny, tj. 2. maja – chociaż to zależało od faz księżyca,
  • w noc z 31. października na 1. listopada – wówczas obchody te nazywano Dziadami jesiennymi. Było to przygotowaniem do Święta Zmarłych, które obchodzono 2. listopada.

Dziady – jakie zwyczaje obowiązywały?

Słowiańskie Dziady pod względem towarzyszącej atmosfery nie należały do smutnych obchodów. Był to czas spokojnej zabawy, zaś towarzyszące im uroczystości związane były z oddawaniem czci zmarłym. Miało to przypominać o życiu po śmierci, które czekało każdego człowieka, niezależnie od jego statusu społecznego.

Przygotowanie obiaty w trakcie święta Dziadów – RKP, 2008, Pęcice / fot. Wikimedia Commons

Z tego powodu nasi przodkowie ucztowali i tańczyli nad grobami zmarłych. Resztek jedzenia jednak nie wyrzucano. Pozostawiano je w miejscach uczt, ponieważ wierzono, że będą się nimi posilali zmarli. Warto podkreślić, że zwyczaje różniły się w zależności od regionu. Wszędzie jednak można było spotkać jeden wspólny motyw, a był nim…

…ogień

Nasi przodkowie rozpalali liczne ogniska, które pełniły podwójną rolę. Z jednej strony miały służyć za drogowskaz dla błąkających się dusz, z drugiej natomiast miały być ochroną przed demonami. Warto nadmienić, że te ostatnie miały być szczególnie aktywne w okresie Dziadów. Rozpalanie ognisk do dzisiaj ma swoją kontynuację w postaci powszechnie zapalanych zniczów.

Ciekawostką jest fakt, że Dziady to były również duchy żebraków. Poświęcano im szczególną uwagę, obdarowując w tę noc różnymi darami. Wierzono bowiem, że ze względu na swoją sytuację materialną były to osoby szczególnie bliskie sacrum jeszcze za życia.

Zakazy w noc Dziadów

Dziady były nocą szczególnie uświęconą, w trakcie której duchy zmarłych przenikały do naszego doczesnego świata. Obowiązywały jednak liczne zakazy, które mogły zaszkodzić duszom. Z tego powodu nie można było np. tkać i szyć. Wierzono, że czynności te mogą spowodować przypadkowe przywiązanie Dziadów do świata zamieszkanego przez śmiertelników.

Czytaj również: Halloween, a Wszystkich Świętych – czy to się wyklucza? >>>

Do innych zakazanych czynności należało również np. wylewanie wody przez okno. Mogło to grozić przypadkowym oblaniem dusz, które tej nocy krążyły wokół domostw. Niedozwolone było również rozpalanie w piecu. Były one uznawane za miejsca bliskiego zetknięcia się sacrum profanum. Wierzono również, że przez piece ludzkie dusze niekiedy dostawały się do domów.

Czy Dziady przetrwały do dziś?

Po chrystianizacji Polski starano się wyplenić rodzime słowiańskie zwyczaje. Dziady były jednymi z nich. Efekt osiągnięto jednak wyłącznie połowiczny. Świadczy o tym fakt, że do dzisiaj np. na Podlasiu czy Polesiu kultywuje się przynoszenie jadła na groby zmarłych w tzw. dwojakach. Warto podkreślić, że palenie zniczy jest bezpośrednim następstwem słowiańskiego rozpalania ognisk.

Pokarmy dla duchów zmarłych i maski (kraboszki) je symbolizujące – Dziady 2009, RKP, Chram Mazowiecki / fot. Wikimedia Commons

Pogoda

loader-image
Oslo, NO
10:58 pm, paź 13, 2024
temperature icon 4°C
zachmurzenie umiarkowane
Humidity: 85 %
Pressure: 1009 mb
Wind: 3 mph
Wind Gust: 2 mph
Clouds: 76%
Visibility: 10 km
Sunrise: 7:51 am
Sunset: 6:14 pm

Kurs walut

Polish zloty

1 PLN

=

NOK

0,375

Norwegian krone

SEK

0,384

Swedish krona

EUR

4,310

Euro

USD

3,932

United States dollar

Polecane artykuły

Najnowsze artykuły

Norwegia wprowadza tymczasowe kontrole graniczne – reakcja na rosnące zagrożenie terrorystyczne

Norwegia wprowadza tymczasowe kontrole graniczne – reakcja na rosnące zagrożenie terrorystyczne Norweska policja podjęła decyzję o wprowadzeniu tymczasowej kontroli na granicach wewnętrznych w obliczu rosnącego zagrożenia terrorystycznego. Podniesienie poziomu zagrożenia…


Czy kierowcy są gotowi? - Norwegia stawia na samochody bezemisyjne od 2025 roku

Czy kierowcy są gotowi? - Norwegia stawia na samochody bezemisyjne od 2025 roku Zbliża się ważna zmiana dla norweskiego rynku motoryzacyjnego – od 1 stycznia 2025 roku w Norwegii będzie…


Więcej na drogi w budżecie 2025: Widoczny wzrost, ale wciąż bez powodów do entuzjazmu

Więcej na drogi w budżecie 2025: Widoczny wzrost, ale wciąż bez powodów do entuzjazmu Rządowy projekt budżetu drogowego na 2025 rok przynosi pewne pozytywne zmiany, ale nadal brakuje przełomowych rozwiązań.…


Odwiedź nasze serwisy społecznościowe