. Korodhka qiimaha badeecadaha cuntada ayaa ah wax ay dad badani ka baqaan. Korontada, cuntada, shidaalka, qalabka dhismaha, heerka ribada, wax walba ama si aad ah ayey u kordheen qiimaha ama waxay kordhin doonaan si aad ah bilaha soo socda.
- Tani waxay ka dhigan tahay, in qaar badan ay ku adkaan doonto inay la qabsadaan dhaqaalaha, ayuu yidhi maamulaha guud ee Sverre Rusten oo ku sugan Fattighuset.
Ilaa hadda, dayrta waxa lagu gartaa kor u kac weyn oo ku yimid qiimaha korontada, waxaana la saadaalinayaa in jiilaalka soo socda uu noqon doono mid aad u qabow, taas oo ka dhigan in isticmaalka korontadu uu sarreeyo. Isla markaana, qiimaha shidaalku aad buu u sarreeyaa soo dhawaada NOK 20 litirkiiba naaftada iyo baatroolka. Todobaadkan ayaa waxaa soo baxay warar sheegaya in qiimaha wax soo saarka cunnada uu cirka isku shareerayo. Shirkadda weyn ee Orkla waxay saadaasha qiimaha u nisbisay kororka weyn ee qiimaha badeecadaha iyo caqabadaha dhoofinta inta lagu jiro iyo kadib masiibada.
- Sonkorta ayaa kor u kacday boqolkiiba 40, saliidda khudradda 60 boqolkiiba, gaadiidka Shiinaha ayaa toban jeer ka qaalisan, inta badanna waxaa jira dib u dhac - ayuu yiri madaxa Orkla Jaan Ivar Semlitsch.
Fattighuset wuxuu filayaa xitaa safaf dheer
Norges Bank ayaa horay u shaaciyay kororka heerka ribada bishii Sebtembar, SSB ayaa dhawaan bixisay qayb sharraxaad ah sababta qiimaha alwaax iyo alaabada dhismaha ay kor u kaceen. Celceliska qiimaha alwaaxdu wuxuu kordhay 32 boqolkiiba rubuci saddexaad.
Intaa waxaa dheer, qiimaha tubaakada iyo snusku waxay u badan tahay inay kor u kacaan sanadka cusub ka dib, sida dawladdii hore ee Solberg ay go'aamisay miisaaniyadda dawladda. Si kastaba ha ahaatee, tani maaha welwelka ugu weyn ee soo wajaha dadka norwiijiga ah, waxa werwerka ugu badan ku haya waa kororka qiimaha korontada iyo cuntada.
- Kor u kaca ku yimi qiimaha korantada ayaa dad badan lafteeda halis ugu ah. Si kastaba ha ahaatee, cuntadu waa mid aasaasi ah oo kor u kaca cusub ee qiimaha cuntadu waxay dhab ahaantii u keeni doontaa dhibaato dhaqaale xitaa dad badan. Tani runtii waa wax laga naxo, ayuu yidhi Sverre Rusten oo ku sugan Fattighuset.
Markii la weydiiyay inuu filayo baahi weyn oo ka jirta Fattighuset, wuxuu ku jawaabay inuu filayo inay jiri doonaan safaf dhaadheer oo noocyada kala duwan ee alaabooyinka bilaha soo socda.
- Waxaan la tacaaleynaa xilli qabow. Korodhka qiimaha korontada iyo cimilo qabow ayaa wax ku sii adkeynaya dad badan. Laakin qof kasta oo la kulma faqri ma raadsado caawimo xarumaha sida kuweena ah. Qaar badan ayaa aamusnaan ku xanuunsada, Rusten ayaa sharaxay.
Korodhka qiimaha korontadu wax badan kuma laha dad badan. Tani waxay la xiriirtaa suurtogalnimada in la yareeyo kuleylka ama hababka kale ee wax lagu kaydiyo, laakiin halkan sidoo kale waxaa jira xad ah waxa la samayn karo si loo badbaadiyo. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira badeecooyin ay ka mid yihiin cunto oo isbeddelka qiimaha ay ku adkaan karto qaar badan.
Qoysaska dakhligoodu hooseeyo ayaa aad uga welwelsan iyo dadka keligood ah. Waxaa jira kuwo aad u badan oo la halgamaya dhaqaale ahaan. Waxa dadka werwerka ugu badan ku haya waa isbeddelka qiimaha degdega ah sababtoo ah uma diyaari kartid.
Christian Poppe, oo ah cilmi-baare ka tirsan machadka cilmi-baarista macaamiisha SIFO ee Oslo Met, ayaa tilmaamay in kororka qiimaha uu cawaaqib xun ku yeelan karo qayb ka mid ah dadweynaha.
– Waxaa jira qiyaastii 7,5-8 boqolkiiba dadka Norway ku nool oo ay haysato xaalad dhaqaale oo aad u xun. Waxay ku jiraan qaybta hoose ee amniga maaliyadeed. Kuwani waa dadka aad ugu nugul isbeddelka qiimaha oo badanaaba mar horeba la halgamaya deynta, ayuu yidhi Poppe.
Akhri maqaalkeena xiga: Kor u kaca kharashka guryaha mustaqbalka
Haddii aad xiisaynayso maqaalkan, ka tag suulka. Sidan ayaad ku qiimaynaysaa heerka xiisaha.
Xigasho: e24.no
