Konstytucja Polski – ile ich było i od kiedy obowiązuje obecna?

Obecnie obowiązująca Konstytucja Polski została uchwalona 2. kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe. Akt prawny został ostatecznie zatwierdzony w wyniku referendum, które zostało przeprowadzone 25. maja 1997 roku. W obecnym kształcie składa się z preambuły oraz 13 rozdziałów, w których znajdują się 243 artykuły.

Konstytucja Polski była pierwsza w Europie

Historycznie pierwszą Konstytucją Polski była ta uchwalona 3. maja w 1791 roku przez obradujący Sejm Czteroletni. Ważne są jednak okoliczności, w jakich ten akt prawny powstał. Należy nadmienić, że miało to miejsce po drugim rozbiorze Polski. Była ona wyrazem dążenia do zreformowania państwa, by zachować suwerenność. Próby zmian ustrojowych podjęto zbyt późno. Miały one miejsce w momencie, w którym zawiązanie konfederacji targowickiej stało się faktem, zaś Katarzyna II występowała jako gwarantka ustroju Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W efekcie ustanowienie Konstytucji 3-go maja stało się pretekstem do najechania ziem polskich przez wojska rosyjskie, a w konsekwencji do trzeciego rozbioru Polski w 1795 roku.

Czytaj także: Hymn Polski – czy na pewno wszystko o nim wiesz? >>>

Konstytucja Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego

Dwa kolejne zasadnicze akty prawne zostały w zasadzie narzucone Polsce. Po raz pierwszy w 1807 roku, gdy Napoleon Bonaparte podyktował podstawowe zasady konstytucji. W założeniu miała ona znosić różnice stanowe, co znalazło wyraz m.in. we wprowadzeniu takich samych sądów dla wszystkich grup społecznych.

Konstytucja Królestwa Polskiego z kolei została narzucona przez cara Rosji i króla Polski – Aleksandra I. Dokument ten dawał pewną niezależność od Rosji, m.in. wolny parlament, narodowe wojsko, aparat państwowy oraz prawo i sądownictwo. Konstytucja ta obowiązywała do 26. lutego 1832 roku. Wówczas car Mikołaj I w jej miejsce wprowadził Statut Organiczny dla Królestwa Polskiego.

Czytaj także: 100-lecie Niepodległości Polski – droga do wolności >>>

Mikrokonstytucja Królestwa Polskiego z 1917 roku

12. września 1917 roku uchwalono patent gubernatorów generalnych niemieckich i austro-węgierskich, który w rzeczywistości nosił znamiona mikrokonstytucji. Dokument ten uszczegółowiono dekretem Rady Regencyjnej w dniu 3. stycznia 1918 roku. Określał on tymczasową organizację Władz Naczelnych w Królestwie Polskim. Najwyższym jej przedstawicielem była Rada Regencyjna, natomiast władza ustawodawcza była dzierżona przez Radę Regencyjną oraz Radę Stanu. Władza wykonawcza należała do Prezydenta Ministrów i ministrów mu podległych.

Mikrokonstytucja Republiki Polskiej z 1918 roku

Rok później, a dokładnie 14. listopada 1918 roku, Rada Regencyjna ustanowiła Józefa Piłsudskiego suwerenem. Niedługo po tym wydarzeniu, bo 22. listopada 1918 roku, wydał on dekret regulujący kwestię najwyższej władzy w Polsce. W dokumencie tym po raz pierwszy użyto określenia “Republika Polska”. Określała take, że władza ustawodawcza należy do Tymczasowego Naczelnika Państwa, zaś władzę wykonawczą dzierżył Rząd Republiki Polskiej oraz Prezydent Ministrów wraz z ministrami.

Czytaj także: 100-lecie Niepodległości Polski – górale w Norwegii >>>

Mała Konstytucja z 1919 i Konstytucja marcowa

Po tym, jak II Rzeczpospolita odzyskała niepodległość, w dniu 20. lutego 1919 roku uchwalono Małą Konstytucję. Pełnia włądzy skupiała się w rękach Józefa Piłsudskiego, mikrokonstytucja określała jednocześnie demokratyczną ordynację wyborczą, która wprowadzała w Polsce system rządów komitetowych.

Ten akt prawny był jednak niepełny. Dlatego 17. marca 1921 roku przyjęto Konstytucję marcową. Na jej mocy wprowadzono ustrój republiki demokratycznej o parlamentarno-gabinetowym systemie rządów. Władza zwierzchnia należaa od tej pory do narodu, bazowała również na trójpodziale władzy.

Czytaj także: Dywizjon 303. w kinach >>>

Konstytucja kwietniowa

Wprowadzane nowele do aktu zasadnicznego z 1921 roku zostały uznane przez obóz pomajowy za niewystarczające. Dlatego 23. kwietnia 1935 uchwalono Konstytucję kwietniową. W myśl jej brzmienia, punkt ciężkości sprawowania władzy w Polsce przesunięto z Sejmu na Prezydenta. Ważną zmianą było również umocnienie znaczenia rządu, który został uniezależniony od Sejmu.

Mała Konstytucja z 1947 roku

Po zakończeniu wojny szykowano się do tego, by powstała nowa Konstytucja Polski. Dlatego 19. lutego 1947 roku uchwalono Małą Konstytucję, która była zapowiedzą uchwalenia nowego aktu zasadniczego, wprowadzenia trójpodziału władzy i innych kwestii ustrojowych, ważnych dla formującej się ustrojowości Rzeczpospolitej.

Konstytucja Polski Ludowej

Jednak partyjne komitety konstytucyjne w latach 1949-1951 prowadziły niejawną działalność, mającą na celu ustanowić Konstytucję Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Uchwalono ją w 1950 roku i znosiła trójpodział władzy na rzecz Rady Państwa. Rozwiązania były wzorowane na radzieckich zasadach jednolitości sprawowania władzy państwowej.

Czytaj także: Polska Szkoła w Moss prowadzi rekrutację >>>

Mała Konstytucja z 1992 roku

Po upadku PRLu, władze Polski natychmiastowo przystąpiły do prac projektowych nad nowym aktem zasadniczym. Przeciągające się terminy spowodowały podjęcie decyzji o uchwalenie Małej Konstytucji, która została podpisana przez Lecha Wałęsę 17. października 1992 roku. Na jej mocy uchylono przepisy Konstytucji PRL, wprowadzono tym samym przepisy stanowiące podstawę nowego ustroju politycznego i gospodarki rynkowej.

Konstytucja Polski z 1997 roku

Nowa konfiguracja polityczna, która uformowała się w 1993 roku, przyspieszyła pracę nad nowym aktem zasadniczym. Ostateczna Konstytucja Polski została uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe 2. kwietnia 1997 roku. Zatwierdzona została w wyniku referendum w dniu 25. maja 1997 roku. Uroczyste jej podpisanie miało miejsce 16. lipca 1997 roku i był to ostatni uchwalony akt zasadniczy.

Droga do III Rzeczpospolitej

Zanim Konstytucja Polski uzyskała swój obecny kształt, musiało minąć wiele lat. W historii dziejów naszej ojczyzny uchwalano wiele aktów zasadniczych, jednak część z nich została narzucona przez kraje trzecie. Możemy być za to dumni z faktu, że według wielu autorów to Konstytucja 3-go maja była drugim na świecie i pierwszym w Europie tego typu aktem prawnym.

[caldera_form id=”CF5b50935b6dd27″]