Praktika norvegjeze e mbrojtjes së fëmijëve ka ndryshuar pas një vendimi të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ), sipas një raporti të ri.
Ingunn Festøy Alvik është autori i raportit "Vizita pas paraburgimit - studimi i praktikës së bordeve të qarqeve dhe gjykatave të apelit" (skriftserien.oslomet.no) dhe ka kryer një analizë në 69 raste nga gjysma e dytë e 2020. Konkluzioni kryesor i raportit është se praktika në rastet e shqyrtuara është kryesisht në përputhje me vendimet e Gjykatës së Lartë dhe të EDM-së.
– Në fakt, kundër tij Janë 43 raste të vazhdueshme për kujdestarinë e fëmijëve në Norvegji, dhe në njëmbëdhjetë ne u dënuam. Ka indikacione se praktika norvegjeze e përcaktimit të vizitës në gjykata ka qenë më parë mjaft standarde dhe se është supozuar shumë herët që vendosja e një fëmije duhet të jetë afatgjatë, thotë Alvik.
Raporti arrin në përfundimin se tani ka më shumë kontakte midis fëmijëve dhe prindërve në përgjithësi sesa ishte zakonisht në bordet e qarqeve përpara vendimeve të EMD. Shumica dërrmuese gjithashtu ruan synimin për të bashkuar fëmijët dhe prindërit.
– Më parë në këto raste ka pasur relativisht pak kontakte mes fëmijëve dhe prindërve. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut merret me ribashkimin e prindërve dhe fëmijëve dhe për të arritur një ribashkim që mundëson lidhjen, duhet të ketë më shumë kontakte midis prindërve dhe fëmijëve në raste të tilla, thotë ai.
. Rreth raportit
Janë shqyrtuar 69 aktgjykime: 37 aktgjykime gjykatat e rrethit dhe 32 vendime gjykatat e apelit të lëshuara ndërmjet 27 marsit dhe 31 dhjetorit 2020 janë shqyrtuar për të zgjidhur çështjen. Rastet e përzgjedhura janë nxjerrë nga baza e të dhënave të rasteve anonime në Lovdata. Si pikënisje, u krye një rishikim i gjykimeve dhe vendimeve përkatëse të këshillave të qarqeve gjatë kësaj periudhe në lidhje me kontaktin dhe marrjen përsipër të kujdesit për herë të parë.
Norvegjia u kritikua për këtë
Norvegjia është dënuar disa herë nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut (GJEDNJ) për “shkelje të së drejtës për jetë familjare” në Art. 8 i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (KEDNJ) (lovdata.no).
Neni 8. E drejta për respektimin e jetës private dhe familjare parashikon:
Gjithkush ka të drejtën e respektimit të jetës private dhe familjare, shtëpisë dhe kontaktit.
2. Asnjë autoritet publik nuk do të ndërhyjë në ushtrimin e kësaj të drejte, përveç rasteve kur është e ligjshme dhe e nevojshme në një shoqëri demokratike në interes të sigurisë kombëtare, sigurisë publike ose mirëqenies ekonomike të vendit, për parandalimin e çrregullimeve ose krimit, ose për mbrojtjen e shëndetit apo moralit ose mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të të tjerëve;
Norvegjia është e përfshirë në 11 nga 43 rastet, të cilat kryesisht kanë të bëjnë me çështjen e kontaktit pas ndalimit dhe birësimit të detyruar. Kritika e Norvegjisë është se marrja e kujdestarisë së një fëmije në thelb duhet parë si diçka e përkohshme dhe se qëllimi duhet të jetë ribashkimi me prindërit. Përcaktimi duhet të bazohet në qëllimin e bashkimit familjar.
– Arsyet e vendimit ishin shumë të dobëta dhe të pamjaftueshme si bazë për vendosjen e vizitës. Kjo do të thotë, nëse fëmijët kanë kohë të mjaftueshme me prindërit e tyre për këto çështje. Kjo është kritika kryesore e EMD ndaj Norvegjisë, thotë Alvik.
Pas tre vendimeve nga viti 2020, Gjykata e Lartë përcaktoi se si do të duket situata ligjore norvegjeze në raste të tilla në të ardhmen.
“Gjykata e Lartë thotë kryesisht të njëjtën gjë si EMD: se ribashkimi me prindërit duhet të jetë pika fillestare dhe vizita duhet të përcaktohet pas shqyrtimit të kujdesshëm të rastit individual,” thotë ai.
Alvik thotë se duhet të ketë arsye specifike dhe të forta për të devijuar nga qëllimi i ribashkimit të fëmijëve dhe prindërve.
– Janë tre kushte të zhvilluara nga EMD që duhet të plotësohen për t'u larguar nga synimi i ribashkimit të fëmijëve dhe prindërve: 1. që prindërit të jenë veçanërisht të papërshtatshëm.
2. se ribashkimi i mëtejshëm do të dëmtonte shëndetin ose zhvillimin e fëmijës
3. se ka kaluar shumë kohë nga marrja e kujdestarisë, kështu që interesi i fëmijës për stabilitet e tejkalon qëllimin e ribashkimit, thotë ai.
Kjo është përmirësuar
Sipas raportit, kjo praktikë është në përputhje me vendimet e Gjykatës Supreme të bazuara në vendimet e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (GJEDNJ).
– Përshtypja ime kryesore është se arsyet për realizimin e vizitave janë të sakta dhe specifike – thotë ai.
Alvik arrin në përfundimin se po bëhen më shumë kontakte se sa ishte më parë. Gjithashtu supozohet se tranzicioni i kujdesit do të zgjatet në shumë më pak raste sesa ajo që duket se ka qenë praktikë në të kaluarën. Synimi i ribashkimit është i fortë në krahasim me praktikat e kaluara.
– Vendimet EDM kanë të bëjnë me të drejtën për jeta familjare në përputhje me nenin 8 të KEDNJ Për shkak se fëmija privohet nga prindërit, cenohet e drejta e jetës familjare.
Rastet janë të pakta, por shqetësohem për fëmijët që nuk e dimë nëse kanë qenë viktima të dhunës apo abuzimit nën kujdesin prindëror.
– Arsyet për gjetjet e vizitës tani janë të sakta dhe specifike. Aty ku është e nevojshme, ata vlerësojnë çdo fëmijë individualisht kundrejt secilit prind, dhe në rastet e Gjykatës së Rrethit dhe Gjykatës së Apelit do të vini re se këto përfshijnë vendimet e EMD dhe vendimet e Gjykatës së Lartë. Është shumë e qartë se praktika ka sjellë me vete ndryshime në ligjin aktual, thotë Alvik.
Po organizohen më shumë takime se më parë, takimet e planifikuara ndryshojnë në shtrirje dhe nuk bazohen në kritere të standardizuara.
“Dhe në rastet kur nuk ka synim për bashkimin e fëmijëve dhe prindërve, kushtet për këtë plotësohen”, thotë ai.
A është Norvegjia shumë e mirë?
Dikush mund të pyesë nëse Norvegjia është bërë shumë e mirë. Në disa raste, janë përshkruar prindër me aftësi shumë të dobëta përkujdesjeje, janë marrë masa të rëndësishme mbështetëse dhe ka pak indikacione se kapaciteti i prindërve për t'u kujdesur mund të përmirësohet, thotë Alvik.
Ai konsideron se në disa raste është dashur të vlerësohet më me kujdes nëse janë përmbushur kushtet e daljes për objektivin e bashkimit familjar.
– Në raste të tilla, kjo mund të konsiderohet në mënyrë që fëmija të ketë paqe në shtëpinë e tij të re të kujdesit dhe të vendoset kontakti pa synimin e ribashkimit. Pasi të ruhet qëllimi i bashkimit, duhet të bëhet një numër relativisht i madh kontaktesh si pikënisje, thotë Alvik.
Dhuna dhe abuzimi duhet të hetohen më tej
Alvik kritikon edhe bordet e rretheve në disa raste kur ka mundësi që fëmijët të kenë qenë viktima të dhunës apo abuzimit.
“Raste të tilla janë të pakta, por shqetësohem për fëmijët që nuk dihet se kanë qenë të ekspozuar ndaj dhunës apo abuzimit në kujdesin e prindërve”, thotë ai.
Ai tregon se në disa raste ka aspekte të paraqitjes së rasteve që tregojnë se fëmijët mund të kenë qenë të ekspozuar ndaj kësaj. Mund të ketë edhe deklarata nga fëmijët për atë që prindërit u bënë atyre.
– Deklaratat janë aq të qarta dhe të plota saqë njeriu pyet nëse ka ndodhur në të vërtetë. Është paksa për t'u habitur që gjykata apo gjykata nuk hyjnë në vlerësimin nëse fëmija ka qenë viktimë e dhunës apo abuzimit në këto raste, thotë Alvik.
Pa marrë parasysh që dhuna ose abuzimi ka ndodhur, fëmija rrezikon të kalojë shumë kohë me prindërit e tij ose të saj ose, në rastin më të keq, të ribashkohet me prindërit që e ekspozuan atë ndaj dhunës ose abuzimit.
– Dikush mund të pyesë veten nëse e drejta e fëmijëve për mbrojtje mbrohet në mënyrë adekuate kur autoritetet nuk i vlerësojnë siç duhet provat, thotë ai.
Por Alvik gjithashtu thekson se deklaratat dhe përshkrimet e fëmijëve nuk duhet të jenë domosdoshmërisht të sakta.
“Është e rëndësishme ta shikojmë këtë me kujdes,” thotë ai.
Sfondi kulturor duhet të merret parasysh
Ai gjithashtu shkruan se në disa raste nuk merret parasysh mjaftueshëm nëse mbrohen të drejtat etnike, gjuhësore, fetare dhe kulturore të fëmijëve.
– Fëmijët nga pakicat etnike kanë të drejtë të ruajnë fenë, gjuhën, përkatësinë etnike dhe kulturën e tyre.
Kjo duhet theksuar edhe në lidhje me transferimin e kujdesit, thotë ai.
Kjo mund të bëhet, për shembull, nëpërmjet kontaktit me prindërit ose familjet e tjera ose duke mësuar gjuha amtare, që përfshin edhe vazhdimin e kulturës dhe gjuhës.
– Në disa raste është konstatuar se për këtë duhet kujdes duke kontaktuar prindërit. Por sidomos në disa vendime të këshillit të qarkut kjo nuk theksohet fare, thotë Alvik.
. Më i riu
Për më tepër, duket se ka një tendencë që fëmijët nën moshën shtatë vjeç të mos dëgjohen sipas të drejtës së tyre për të marrë pjesë. Si Kushtetuta ashtu edhe Konventa e OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve u japin fëmijëve të drejtën për t'u dëgjuar për çështje që i prekin ata dhe pikëpamjet e tyre duhet të theksohen në përputhje me moshën dhe zhvillimin e tyre. Alvik beson se vendimet japin përshtypjen se fëmijët nën moshën shtatë vjeç nuk janë dëgjuar.
– Të gjithë fëmijët, pavarësisht nga mosha, kanë të drejtë të marrin pjesë në çështjet që i prekin. Kjo vlen edhe për çështjet e kujdesit ndaj fëmijëve dhe kur duhet të organizohet një vizitë me prindërit, thotë ai.
Alvik beson se bordet e qarqeve dhe gjykatat e apelit funksionojnë me një kufi të caktuar moshe.
– Mund të shihni që të gjithë fëmijët mbi moshën shtatë vjeç, me disa përjashtime, patën mundësinë të merrnin pjesë dhe të dëgjoheshin. Shumë vendime që prekin fëmijët nën shtatë vjeç thonë vetëm se fëmija nuk u dëgjua për shkak të moshës së tij ose të saj, thotë Alvik.
Gjashtë rekomandimet e Alvik
Në përmbledhje, raporti jep gjashtë rekomandime për praktikë:
1. Praktika duhet të vlerësojë në një masë më të madhe nëse janë plotësuar kushtet për ribashkimin e fëmijëve dhe prindërve. Kjo është veçanërisht e rëndësishme në rastet kur qëllimi i ribashkimit mund të nënkuptojë që fëmija duhet të kalojë më shumë kohë së bashku sesa ajo që do t'i shërbente më mirë fëmijës në izolim. Mendimi i vetë fëmijës do të jetë i rëndësishëm këtu.
2. Praktika duhet të bëjë më shumë për të justifikuar, hetuar dhe vlerësuar shkaqet e reagimeve të fëmijëve ndaj të qenit bashkë.
3. Praktikat duhet të vlerësojnë më shpesh nëse fëmijët janë ekspozuar ndaj dhunës kur ka indikacione se kjo mund të ketë ndodhur nën mbikëqyrjen e prindërve dhe çfarë peshe duhet t'i jepet vendimeve për vizitat.
4. Të drejtat kulturore të fëmijëve duhet të bëhen më specifike dhe të theksuara se në disa raste.
5. Fëmijët nën 7 vjeç, të cilët janë në gjendje të formojnë pikëpamjet e tyre, duhet të mbrohen më mirë në të drejtën e tyre për të marrë pjesë dhe mendimet e tyre duhet të shfaqen në vendime.
Mbikëqyrja gjatë kontaktit duhet të justifikohet më mirë. Mbikëqyrja është një kufizim i së drejtës për jetë familjare dhe për këtë arsye duhet të justifikohet veçmas.
Burimi: OSLOMET
Lexoni artikullin tonë të ardhshëm: Barnevernet në Norvegji – çfarë duhet të dimë?
